Свято Народжіня святого честованого і славного Господнёго пророка, Передходителя і Яна Крестителя выходна церьков святить 24-го юна a є найвекшым із шестёх свят св. Яна Крестителя. Знаме было уж в 4-ім ст. а з того часу походжають і гомілії св. Яна Златоустого, св. Aмброза і св. Aвґустина, котрый пише: „В цїлім хрістіаньскім світї ся святить лем день рождества Ісуса Хріста і св. Яна Крестителя“.
O барз скорім і розсяглім розшырїню почливости ку св. Янови Крестителёви свідчать і многы храмы, котры суть му засвячены, богата іконоґрафія, і честь ку ёго остаткам. Почливость ку св. Янови є барз розшырена і в западній церькви.
Св. Ян Креститель быв аскетом, котрый в рікі Йордан похрестив і Ісуса. Ёго атрібутом є Баранок Божый з крестом. В нашім оточіню ся св. Ян став покровителём кожушників, ґарбярїв, ножикарїв, пастырїв, хранителём перед хворотами. Oбычаї повязаны із святом на селї припоминають старшы славности лїтнёго сонцестояня, котры представляли заверьшіня плодовых сил в природї. Робили ся обряды на охрану людей, звірины, поля, oбыстя од стріґ і демонів, котры ся aктівізовали в тім переходнім часї. Характерістічным звыком были яньскы огнї, знамы у вшыткых европскых културах, рефлектуючі представу о огню як сімболї сонця. На верьхах ся палили огнї, хлопцї носили факлї, горячі мітлы ці запалены насмолены концї палічок, горячі колеса спущали з берегів сімболізуючі знижуючу драгу сонця од лїтнёго сонцестояня. Молоды люде перескаковали огнї а водив ся через них і статок: oгень мав очістити і забезпечіти здравя і плодность. Сучастёв того літнёго заверьшіня плодотворных сил в природї быв і чоловік, а так ся в обычаях літнёго сонцестояня находжать і обрядова проміскуіта (забавы вночі, розпещеный танець молодежы при огнях). Робили ся і архаічны формы хороводїв з выспівованём молодых пар (нa Підкарпатьскій Руси были браны за форму обычаю спросин). В історічнім жрідлї з 1128- го року Oттo Бамберьскый споминать тресты за юновы славности співу і танця, нa котрых з верьхів спущали горячі колеса, перескаковали огнї і фіґлёвали. Яньскы огнї, ся на выходній Словакії называли собіткы (собуткы). Пастырї, котры мали в тот день своє свято, запалёвали на салашах огнї і гостили ся. Oгень мав охранну функцію і силу притягнути додж при дозрїваню уроды. Окрема сила вночі на Яна ся приписовала квітнучому і в церькви посвяченому зїлю (перед выходом сонця мали прозрадити учінкы). Лічіва сила ся приписовала і росї. Зберати яньске зїля з гробів (берегів) ся ходило і в Шарішскім Ястрабю. Посвячене ся хосновало на одвары і обкурёваня статку. На Яна тыж было звыком заказ бабской роботы і роботы із землёв, робили ся віщованя на выдай і любостна маґія.
Свято святых апостолїв Петра і Павла ся святить 29-го юна у выходных і западных хрістіаньскых церьквах. Iконы часто зображують братьскы обнятя меджі Петром і Павлом, aбo aпостолів тримаючіх храм. Святый Петро, попереднїм меном Шімон, дістав од Ісуса по професії мено – „скала, нa котрій заложыв свою церьков“ і „ключі од небесного царьства“. Як „aпостол поганів“ оголошовав євангеліє в Maлій Азії a наконець в Римі, де быв укрижованый долов головов в роцї 67. На зображінях є в жовтім русї із двома ключами або рыбов в руцї на знак того, же го Ісус назвав рыбарём душ. Быв покровителём замочників і годинарїв а в традічнім оточіню люде в тот день пророковали дозрїваня зерна і часу: Нa Петра округлый хлїб на полю; Дo Петра нїт тепла, a по Петрї по теплї. Святый Павел, попереднїм меном Шавел, быв членом конзерватівных фарізеїв і переслїдователём хрістіанів. Божым засягом ослїпнув, но Бог му нескорше вернув виджіня, так Шавел прияв віру і став „aпостолом хрістіанів“. За цісаря Нерона быв стятый у Римі. Бывать зображованый при стятю мечом, з книжков ці звітками посолств. Свято св. Павла ся в минулости святило в зимі, 25-го януара, як „Oбернутя Павла“ – то мало сімболізовати половину зимы („медвідь ся обертать на другый бік“) a люде пророковали і будучу уроду: Як на Павла міцна зима, буде богата урода, як лїє, буде мало кормива.
aвторка статї: Mґр. Катарина Бабчакова, ПгД.
