Старый рік, Новый рік

          Сілвестер (31-го децембра), Старый рік быв днём навщів, вінчованя і забавы молодых в кудельных хыжах. Звыкли робити маґічны обряды з охраннов функціёв проти неґатівным силам, маніфестуючі силу громады, жебы успішно міг настати новый період – новый рік. Зато пастырї і парібцї робили по селї обрядовый глук трубінём, стрїлянём, пуканём бічів. На вилах палили ряндя, жебы світлом розогнали зло. В многых селах ся робили обряды забезпечуючі хованя гыдины, по домах ходили соломяны маскы - курячі бабы. Taнцёвали з ґаздынями, котры підкладали солому під куркы, інде ходили вінчовати і танцёвати парібцї. Вечеряло ся так, як на Вілію, жебы мали гойность в новім роцї. 

Priadky
zdroj: https://rb.gy/xcgdvi

          Нa Новый рік (1-го януара) ся робили охранны і просперітны обряды споєны з маґіёв зачатку. Oбряды і обычаї припоминали тоты, як на Боже народжіня (історічно єден з датумів зачатку нового рока).  Ґазда рано приносив свіжу воду, до котрой вкладав ябко (сімбол плодности), напоїв статок, у водї ся вшыткы умыли. Клали новый огень, віщіло ся позоруючі час, слухаючі звукы звірят, горїня огня, знакы на небі. Вырочны огнї кладжены почас зломовых термінів календарьного ціклу мали подля архаічной представы о очістній функції огня  знічіти векшу актівіту злых сил. Oгень быв сімболом сонця, чістоты, нічіня і обновы. Было заказане до нёго сикати, плювати, вынашати на свята угликы, жертвовали му одробинкы з їдла. У вырочных обычаях ся находить в подобі огнїв ці свічок. Тертём дерева розгорїтый жывый огень мав быти охранов перед злыма силами на Рождество, Великдень і при приходї на салаш. Жебы было на новый рік вшытко добре, треба было не заспати, не вадити ся, ніч не розбити, не вынашати з дому, вшытко мусило быти чісте, не мало быти пожычене, хыбити, жебы здравя і достаток быв цілый рік. Oбрядово-маґічну функцію мали і їдла: пекло ся округле печіво, свинина, варили ся пірогы, їдла з маком, ленчов (сімбол множества), рїзанкы, шулянкы (сімбол довгого колося і ниток) і яйця (сімбол нового зроду). Было заказане, жебы до дому приходили чуджі жены, нo вітаны были навщівы колядників спомеджі хлопцїв, котры мали приходити з нижнёго конця (iмітуючі напрям гойности ґаздівства). В текстах были желаня уроды, розростаня статку, вінчаня, aлe і жарты, пожадованя дарунків – обдарованя. В Орябині вінчовали на Новый рік колядници так: „Я вам вінчую на тот Новый рік, жебы шя вам зродив горох і боб. Жебы шя вам вели коровы і телята, гусi i качата, куры і курчата, хлопцї і дївчата. За тоту мою науку прошу собі коруну на руку!“ В Якубянах ся навщівляли сусїдове з вінчом: „Вінчую вам на тот Новый рок, жебы вам вылетїв з пеца бок а з комина рура, жебы ваша пані была того року груба“ Притім хлоп підскочів і зачерькав топанками і продовжовав: „Раз подскочім a 2x цвенкну з ногами, бы сте были здравы, веселы. „Грали ся і рождественны гры (ходжіня з гадом) a в дакотрых локалітах ся заховав архаічный обряд ходжіня з ялічков/з колачом із богатов сімболіков. В Якубянах на Новый рік ходили пастырї щедраци із звязком лїсковых прутів, a в каждім домі охабляли єден прут. Єден хлопець вінчовав, другый давав прут, третїй зберав до міха колачі, ковбасу, солонину. Старшы хлопцї, парібци ходили з клапачом, масков барана з бородов, котра ся рушала і співали коляды. 

aвторка статї: Mґр. Катарина Бабчакова, ПгД.

Реалізоване з фінанчнов підпоров Фонду на підпору културы народностных меншын.
© Rusynfolk 2021
crossmenu-circle